Sovyetler Birliği bünyesindeki birçok millet, birliğin dağılmasıyla bağımsızlıklarına kavuştular fakat Rus baskısı altında kaldıkları süreçte
kültürel kimliklerinden büyük kayıplar
vermişlerdi!
Ukrayna ise, kültürel kimliğini ve gelenek göreneklerini
büyük ölçüde korumuştur.
Ukrayna, 1991 yılında bağımsızlığını kazandıktan sonra, Noel
Günü’nü resmî tatil ilan ederek, mucizevi bir şekilde hayatta kalan, eşsiz Ukrayna
kültürel kimliğini yansıtan, özel gelenek ve ritüel dizisine sahip Noel geleneklerini,
günümüze kadar sürdürmeyi başardı. Ukrayna Noel geleneklerinin,
Hristiyanlık öncesi Pagan geleneklerine kadar uzandığı tahmin edilmektedir.
Ukrayna, Noel’i (Hz. İsa’nın doğum gününü) Gregoryen
takvimi ile 1917 yılına kadar kullanılan Jülyen takvimi arasındaki gün
farkından dolayı Doğu Ortodoks dini
takvimine uygun olarak 7 Ocak’ta kutlamaktadır!
Noel Nedir?
Noel, her yıl 25 Aralık
tarihinde Hz. İsa’nın doğumunun
kutlandığı Hristiyan bayramıdır. Grek Katolikler
ve Ortodoks Hıristiyanlar, Noel’i, Katolik ve Protestanlardan bağımsız
olarak 6 Ocağı 7 Ocağa bağlayan gece
kutlamaktadırlar!
Ukrayna’da Noel kutlamaları, 7-14 Ocak haftası geleneksel olarak kutlanır.
Ukraynalılar, aile
dostlarını ziyaret ederler, geleneksel yemeklerin olduğu sofralarda bir araya
gelerek, Noel şarkıları söyler ve birbirlerine yeni yıl için iyi dileklerini
ileterek samimi gelenekler ile kutlamalar yaparlar.
Kutsal Akşam Yemeği (Sviaty Vechir )
6 Ocağı 7 Ocağa bağlayan gece, yani Hz. İsa’nın
doğduğuna inanılan gün, Hıristiyanlıkta var
olan orucun da son günüdür. Ukrayna’da Noel Arifesi “Kutsal Akşam”
olarak adlandırılır ve bu özel zamanın kutlamalarına katılmak için aileleri
olmayanları beklemek amacıyla evlerin pencereleri
önünde bir mum yakılır! Ve ilk
yıldız gökyüzünde belirene kadar Noel Arifesi yemeği servis edilmez.
Kutsal Akşam yemeğinin geleneksel yemeği, “Kutya” dır. Yemek duasının
akabinde, buğday, şeker, haşhaş tohumu, bal, üzüm ve ceviz içinden, bugüne özel
hazırlanan bir tatlı olan Kutya ile yemeğe başlanır.
Kutya, yılda yalnızca iki kez yapılır; Noel ve Paskalya’da! Kutya, birliği sembolize etmek için, ailenin tüm üyeleri tarafından ortak
bir tabak içerisinden yenilir. Noel akşamında Hz İsa’nın 12 havarisini temsilen, 12 farklı yemek sunulması da Kutsal
Akşam Yemeği’nin bir özelliğidir.
Ukrayna’da geleneksel
yemekler;
Kutia (tatlı tahıl
pudingi).
Borshch (pancar çorbası).
Vushka (mantarlı küçük
köfte).
Varenyky (lahana ve
patatesli köfte).
Holubtsi (lahana dolması)
gibi Ukrayna’ya özel lezzetleri içerir.
Didukh ve Kolyaduvannya
Ukrayna’da Noel geleneklerinden biriside, ataları ve Ukrayna’daki uzun tarım geleneğini
hatırlatmak için bir buğday demetinin eve
getirilmesidir.
Noel’de Ukrayna’nın her köşe başı, geleneksel Noel süsü
olan büyüklü küçüklü ‘Didukh’lar ile donatılır. Saman ve buğday başaklarından yapılan küçük çiçek demetleri Didukh’lar, bereketi
ve ataların ruhlarını simgeler.
Ukrayna’da diğer bir Noel geleneği de, Kolyaduvannya
olarak adlandırılan, toplu olarak
seslendirilen dinî şarkılardır.
Ukrayna tarihinin ve efsanelerinin anlatıldığı dini
şarkılar “Kolyadkı”,
çoğunlukla kiliselerde, şehir merkezlerinde gruplar halinde dolaşılarak seslendirilir
ve bu dini şarkıları söyleyen çocuklara
küçük hediyeler verilir.
Ukrayna’da, Noel
kutlamaları fuar, tiyatro oyunlarına, yerel zanaatkârların sergilerine,
çocuklar için oyun ve atölye çalışmalarına, yerel toplulukların ilahi
dinletilerine sahne olmaktadır.